Ένας 17χρονος Βέλγος έφηβος έγινε το πρώτο παιδί που πέθανε από ευθανασία, αφού η χώρα υιοθέτησε νέους κανόνες το 2014. Αυτή η κίνηση καθιστά το Βέλγιο τη μόνη χώρα όπου παιδιά όλων των ηλικιών μπορούν να επιλέξουν να λάβουν θανατηφόρα ένεση. Daily Mail. Στη γειτονική Ολλανδία, αυτή η πρακτική εξακολουθεί να είναι παράνομη για παιδιά κάτω των 12 ετών (οι ασθενείς ηλικίας 12-16 ετών απαιτούν τη γονική συναίνεση).
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις, απόψεις και έννοιες που έχουν διατυπωθεί σχετικά με την ευθανασία. Ενώ για μερικούς ανθρώπους η ευθανασία είναι το δικαίωμα του ασθενούς στην αυτοδιάθεση, για άλλους η ευθανασία ισοδυναμεί με φόνο, παραβίαση της ανθρώπινης ζωής και παραβίαση του ανθρώπινου δικαιώματος στη ζωή.
Τι είναι η ευθανασία;
Η ευθανασία είναι η σκόπιμη πράξη του τερματισμού της ζωής ενός ατόμου που είναι πολύ άρρωστος και υποφέρει —που κατακλύζεται από αφόρητο και ανίατο πόνο— με σχετικά γρήγορο και ανώδυνο τρόπο, για ανθρωπιστικούς λόγους. Αυτή η πρακτική μπορεί να επιτευχθεί είτε με ενεργό δράση, συμπεριλαμβανομένης της θανατηφόρας ένεσης, είτε με το να μην κάνετε ό,τι είναι απαραίτητο για να κρατήσετε τον ασθενή στη ζωή (όπως αφήστε την αναπνευστική συσκευή να σταματήσει να λειτουργεί).
Σε πολλές περιπτώσεις, η απόφαση για «αυτοκτονία» λαμβάνεται κατόπιν αιτήματος του ίδιου του ασθενούς, αλλά υπάρχουν φορές που το άτομο μπορεί να είναι πολύ άρρωστο και αβοήθητο, ώστε η απόφαση να ληφθεί από την οικογένεια, το ιατρικό προσωπικό ή σε ορισμένες περιπτώσεις, από τα δικαστήρια.
Ο όρος ευθανασία προέρχεται από την ελληνική λέξη «ευθανάτος» που σημαίνει εύκολος θάνατος.
Αναγνωρίστε τα είδη της ευθανασίας
Η ευθανασία έχει πολλές μορφές:
- Ενεργητική ευθανασία: κάποιος (ένας επαγγελματίας υγείας) ενεργεί άμεσα και ενεργά, προκαλώντας σκόπιμα τον θάνατο του ασθενούς — για παράδειγμα, με την ένεση μεγάλων δόσεων ενός ηρεμιστικού.
- Παθητική Ευθανασία: οι επαγγελματίες υγείας δεν ενεργούν άμεσα για τον τερματισμό της ζωής ενός ασθενούς, επιτρέπουν στον ασθενή να πεθάνει μόνο ελλείψει ιατρικών εγκαταστάσεων — για παράδειγμα, διακοπή ή άρνηση επιλογών θεραπείας.
- Διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής: για παράδειγμα, απενεργοποίηση του μηχανήματος που κρατά ένα άτομο στη ζωή, ώστε να πεθάνει από την ασθένειά του.
- Παρακράτηση φαρμάκου: για παράδειγμα, μη πραγματοποίηση χειρουργικής επέμβασης που θα παρατείνει τη ζωή για σύντομο χρονικό διάστημα ή εντολές DNR (Do Not Resuscitate) — οι γιατροί δεν υποχρεούνται να αναζωογονούν τους ασθενείς εάν η καρδιά τους σταματήσει και έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν την περιττή ταλαιπωρία.
- Εθελοντική Ευθανασία: συμβαίνει κατόπιν αιτήματος αρμόδιου ασθενούς. Οι ασθενείς έχουν πλήρη επίγνωση της πάθησης της νόσου τους/έχουν ενημερωθεί, κατανοούν τι επιφυλάσσει το μέλλον για την ασθένειά τους, γνωρίζουν τα οφέλη και τους κινδύνους που συνδέονται με τις επιλογές θεραπείας της νόσου τους και μπορούν να επικοινωνήσουν με σαφήνεια τις επιθυμίες τους χωρίς να βρίσκονται υπό την επήρεια κανενός, και ζητούν τη βοήθεια ενός επαγγελματία γιατρού για να βάλουν τέλος στη ζωή τους.
- Μη εθελοντική ευθανασία: εμφανίζεται όταν ο ασθενής είναι αναίσθητος ή δεν μπορεί να κάνει την αυτόνομη επιλογή μεταξύ ζωής και θανάτου (π.χ. νεογέννητο ή κάποιος με χαμηλή νοημοσύνη, ο ασθενής βρίσκεται σε μακρύ κώμα ή έχει σοβαρή εγκεφαλική βλάβη) και η απόφαση λαμβάνεται από κάποιον άλλο που αρμοδίως εκ μέρους του ασθενούς, ίσως σύμφωνα με το γραπτό έγγραφο κληρονομιάς τους, ή ο ασθενής έχει εκφράσει προφορικά την επιθυμία να πεθάνει. Αυτή η πρακτική περιλαμβάνει επίσης περιπτώσεις όπου ο ασθενής είναι παιδί που είναι ικανό και ικανό να λαμβάνει αποφάσεις διανοητικά και συναισθηματικά, αλλά θεωρείται ότι δεν είναι σε νόμιμη ηλικία για να λάβει αποφάσεις ζωής και θανάτου, επομένως κάποιος άλλος πρέπει να λάβει αποφάσεις για λογαριασμό του ενώπιον του νόμου.
- Ακούσια Ευθανασία: γνωστός και ως εξαναγκασμός, συμβαίνει όταν το άλλο μέρος τερματίζει τη ζωή του ασθενούς παρά τη δηλωμένη αρχική θέλησή του. Για παράδειγμα, παρόλο που ο ασθενής θέλει να συνεχίσει να ζει παρόλο που υποφέρει, η οικογένειά του ζητά από τον γιατρό να δώσει τέλος στη ζωή του. Η ακούσια ευθανασία θεωρείται σχεδόν πάντα ανθρωποκτονία.
Πού θεωρείται νόμιμη η ευθανασία;
Υπάρχουν πολλές χώρες όπου επιτρέπεται η ευθανασία:
- Στην Ολλανδία, η ευθανασία και η ιατρική υποβοηθούμενη αυτοκτονία, ή ΠΕΡΑΣΜΑ) επιτρέπεται από το νόμο, εφόσον ακολουθεί σαφή νομικά πρωτόκολλα.
- Στο Όρεγκον των Ηνωμένων Πολιτειών, το PAS επιτρέπεται από το κράτος να χρησιμοποιεί συνταγογραφούμενα φάρμακα.
- Στην Ουάσιγκτον, στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι γιατροί επιτρέπεται να κάνουν θανατηφόρες ενέσεις ή να συνοδεύουν το PAS επιτρέποντας υπερβολικές δόσεις φαρμάκων που οδηγούν σε θάνατο σε ασθενείς που το ζητούν.
- Στο Βέλγιο, ο «δολοφόνος στο όνομα της ιατρικής και της συμπόνιας» επιτρέπεται από το νόμο τόσο για ικανούς ενήλικες όσο και για παιδιά, με σαφείς και λεπτομερείς οδηγίες που πρέπει να ακολουθούνται. Οι γονείς πρέπει να συμφωνήσουν με την απόφαση.
- Στην Ελβετία, το PAS επιτρέπεται, βάσει νόμου που δραστηριοποιείται για περισσότερα από 600 χρόνια. Ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων επισκεπτών από άλλες χώρες, μπορούν να βοηθηθούν από μέλη της οργάνωσης Dignitas να βάλουν τέλος στη ζωή τους.
- Για σύντομο χρονικό διάστημα, η ευθανασία και το PAS επιτρεπόταν στη Βόρεια Αυστραλία και επτά άνθρωποι έβαλαν τέλος στη ζωή τους με αυτόν τον τρόπο, προτού η Αυστραλιανή Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση ανατρέψει τον νόμο.
Ποιοι είναι οι όροι και οι προϋποθέσεις για να ζητήσει ένας ασθενής διαδικασία ευθανασίας;
Βασικά, η διαδικασία ευθανασίας μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ασθενή που πάσχει από μια ανίατη ασθένεια (η τελική φάση της νόσου στην οποία οι πιθανότητες θανάτου είναι τόσο μεγάλες που η εστίαση μετατοπίζεται από τη θεραπεία στη θεραπεία της νόσου στην παροχή παρηγορητικής φροντίδας/ανακούφισης από τον πόνο) . Ωστόσο, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στον ορισμό αλλά στην ερμηνεία του ορισμού.
Στην Ολλανδία όπου η ευθανασία υποστηρίζεται από το νόμο, η «καταληκτική ασθένεια» έχει συγκεκριμένο ορισμό, που κυριολεκτικά σημαίνει «η ελπίδα θανάτου είναι βέβαιη». Στο Όρεγκον, όπου το PAS (υποβοηθούμενη από γιατρό αυτοκτονία) είναι νόμιμη για μια «τελική υπόθεση», ωστόσο, το τερματικό περιγράφεται ως μια κατάσταση η οποία «με δίκαιη κρίση, θα οδηγούσε σε θάνατο εντός έξι μηνών».
Επιπλέον, από τον ορισμό, η ευθανασία επιτρέπει επίσης σε ασθενείς που υποφέρουν από έντονο πόνο να ζητήσουν βοήθεια για τον τερματισμό της ζωής. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι οι ασθενείς που πάσχουν από τελικό στάδιο που τείνουν να σκέφτονται την αυτοκτονία δεν το κάνουν λόγω της τελικής ασθένειάς τους, αλλά λόγω της σοβαρής κατάθλιψης λόγω της ασθένειάς τους. Η Διακήρυξη της Ζυρίχης του 1998 της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των Εταιρειών για το Δικαίωμα στο Θάνατο δηλώνει ότι τα άτομα «που υποφέρουν από ακρωτηριαστική δυστυχία» είναι επιλέξιμα να αναζητήσουν βοήθεια για αυτοκτονία. Το ινστιτούτο πιστεύει ότι ένα άτομο δεν χρειάζεται να έχει μια θανατηφόρα ασθένεια για να πληροί τις προϋποθέσεις για ευθανασία ή PAS, εφόσον «η ταλαιπωρία είναι αφόρητη».
Ο ορισμός του «αβάσταχτου πόνου» είναι ανοιχτός σε ερμηνεία. Σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο της Ολλανδίας, η ταλαιπωρία ορίζεται ως ταλαιπωρία τόσο σωματική όσο και ψυχολογική, ενώ ο βελγικός νόμος ορίζει ότι «ένας ασθενής που ζητά ευθανασία πρέπει να βρίσκεται σε απελπιστική ιατρική κατάσταση και να υποφέρει συνεχώς σωματικά ή ψυχολογικά».
Γιατί επιτρέπεται η ευθανασία;
Εκείνοι που υποστηρίζουν την ευθανασία υποστηρίζουν ότι μια πολιτισμένη κοινωνία θα πρέπει να επιτρέπει στους ανθρώπους να πεθαίνουν με αξιοπρέπεια και πόνο και θα πρέπει να επιτρέπει σε άλλους να τους βοηθήσουν να το κάνουν εάν δεν μπορούν να το διαχειριστούν μόνοι τους.
Λένε ότι τα σώματα είναι προνόμιο των ιδιοκτητών τους και θα πρέπει να μας επιτραπεί να κάνουμε ό,τι θέλουμε με το σώμα μας. Έτσι πιστεύουν ότι είναι λάθος να επιδιώκουμε μεγαλύτερη ζωή για όσους δεν το θέλουν. Κρατά ακόμη και ανθρώπους ζωντανούς όταν δεν θέλουν να παραβιάσουν τις προσωπικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ανήθικο, λένε, να αναγκάζουμε τους ανθρώπους να συνεχίσουν να ζουν μέσα σε βάσανα και πόνο.
Πρόσθεσαν ότι η αυτοκτονία δεν είναι έγκλημα, επομένως η ευθανασία δεν πρέπει να χαρακτηριστεί έγκλημα.
Γιατί πολλοί απαγορεύουν την εφαρμογή της ευθανασίας;
Το επιχείρημα του θρησκευτικού σώματος κατά της ευθανασίας είναι ότι η ζωή δίνεται από τον Θεό και μόνο ο Θεός πρέπει να αποφασίσει πότε θα τερματιστεί.
Άλλοι ανησυχούν ότι εάν η ευθανασία γίνει νόμιμη, θα γίνει κατάχρηση των νόμων που τη διέπουν και ότι οι άνθρωποι που δεν θέλουν πραγματικά να πεθάνουν (ή μπορούν ακόμα να λάβουν περαιτέρω ιατρική βοήθεια) καταλήγουν να πεθαίνουν.
Η ευθανασία περιλαμβάνεται στο ποινικό δίκαιο της Ινδονησίας
Δεν υπάρχουν νόμοι ή κυβερνητικοί κανονισμοί που να δηλώνουν συγκεκριμένα τη νομιμότητα της ευθανασίας στην Ινδονησία μέχρι σήμερα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι τυπικά στο θετικό ποινικό δίκαιο στην Ινδονησία υπάρχει μόνο μία μορφή ευθανασίας, δηλαδή η ευθανασία που πραγματοποιείται κατόπιν αιτήματος του ίδιου του ασθενούς/θύματος (εθελοντική ευθανασία), η οποία έχει ρυθμιστεί σαφώς στο άρθρο 344 του τον Ποινικό Κώδικα:
«Όποιος ληστεύει τη ζωή άλλου μετά από αίτημα του ίδιου του ατόμου, το οποίο δηλώνεται ξεκάθαρα με ειλικρίνεια, απειλείται με μέγιστη φυλάκιση δώδεκα ετών».
Από το άρθρο 344 του Ποινικού Κώδικα μπορεί να ερμηνευθεί ότι παρόλο που ο φόνος κατόπιν αιτήματος του θύματος εξακολουθεί να τιμωρείται με τιμωρία για τον δράστη. Έτσι, στο πλαίσιο του θετικού δικαίου στην Ινδονησία, η ευθανασία θεωρείται απαγορευμένη πράξη. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να «δώσει τέλος στη ζωή κάποιου» ακόμη και μετά από δική του επιθυμία.
Επιπλέον, όταν συζητείται η μη εκούσια ευθανασία, αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως η ίδια έννοια ευθανασίας όπως αναφέρεται στο άρθρο 344 του Ποινικού Κώδικα, εννοιολογικά αυτή η μέθοδος ευθανασίας είναι πολύ πιθανό (ή κοντά σε) να θεωρηθεί ως συνηθισμένη δολοφονία (άρθρο 338 του Ποινικού Κώδικα), ανθρωποκτονία εκ προθέσεως (άρθρο 340 του Ποινικού Κώδικα), κακομεταχείριση με επικίνδυνα υλικά (άρθρο 356 [3] KHUP), ή αμέλεια που οδήγησε σε θάνατο (άρθρο 304 και άρθρο 306 [2]).
Έτσι, αυτή η ιατρική ενέργεια εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως έγκλημα.
Επιλογές που έχετε όταν πάσχετε από μια ανίατη ασθένεια
Εάν πλησιάζετε στο τέλος της ζωής σας, έχετε δικαίωμα στην καλή παρηγορητική φροντίδα – για τον έλεγχο του πόνου και άλλων συμπτωμάτων – καθώς και στην ψυχολογική, κοινωνική και πνευματική υποστήριξη. Έχετε επίσης το δικαίωμα να έχετε λόγο για τη θεραπεία που λαμβάνετε σε αυτό το στάδιο.
Εάν γνωρίζετε ότι η ικανότητά σας να συμφωνείτε σε αποφάσεις σχετικά με τη ζωή σας μπορεί να επηρεαστεί στο μέλλον, μπορείτε να κανονίσετε μια νομικά δεσμευτική απόφαση εκ των προτέρων, με τη βοήθεια της νομικής σας ομάδας. Αυτή η εκ των προτέρων απόφαση είναι να ορίσετε τις διαδικασίες και τις θεραπείες με τις οποίες συμφωνείτε και αυτές με τις οποίες διαφωνείτε. Αυτό σημαίνει ότι ο επαγγελματίας υγείας που είναι υπεύθυνος για εσάς δεν μπορεί να εκτελέσει ορισμένες διαδικασίες ή θεραπείες παρά τη θέλησή σας.